Description |
Translation (Rita Seng Mai)
Once upon a time, there was a mother and her daughter in a village. The mother was a weaver. She was an old lady. She worked as a weaver for so long. Her child never listened to her. The child always said, "Wait a minute. Wait." She always refused to work. Then the mother had to do everything. When the mother asked her to extract silk threads, she didn't know how to do it. She never did anything her mother asked her to do. The mother couldn't endure her any longer. One day, she beat her daughter. The daughter was crying out loud. The queen saw the mother beating her daughter as she passed their house by the cart. The queen heard the girl crying. "Let's go to that house. Why is the child being beaten?" she said to her servants. Her servants took her there. "Why did you beat your child?" she asked the lady. The mother said, "My child never listens to me, so I beat her." The queen asked her, "What did you let her do?" The mother thought to herself, "If I say my daughter is stupid and lazy, people will look down on her." So she said, "I told her not to spool the threads, but she did. I told her not to, but she didn't listen to me. So I beat her." The queen liked the girl. She had a room full of threads but no one to spool them. When she heard the girl wanted to spool the threads, she was happy and liked her. Then she said to the girl's mother, "I want to take your daughter to my palace." Then, the mother was happy and thought to herself, "That is good for my daughter." So she said, "It's okay. Take her." One day, the queen took the girl to her palace. She arranged a room for the girl and said, "Girl, this is your bedroom." The room was really nice. Three days later, the queen took her to another room full of threads. She told her, "I heard that you really want to spool threads. Do it. The day you have finished spooling them, If you can finish it within a week, I will let you marry my son." The girl said, "Okay. I will do it." She couldn't refuse to do it either. She said, "Okay." She cried because she didn't know how to spool threads. Her mother was the one who spooled the threads. She had never done it before. She didn't know how to do it. So she was crying. She cried for three days straight. After three days, the queen came to check on her. She saw everything remained the same. She said to the girl, "Don't you start working yet? Why are you crying?" The girl said, "I miss my mother. I miss her so much." The queen said, "After you finish your work, you can see your mother. I will let you marry my son too. We can invite her at that time. Do your work first." And she went back to her chamber. One day, she opened the window and cried beside it. At that time, three women walked past. One woman's right leg was so big. The other woman had a thick lower lip. The third woman had a big right thumb. They saw the girl crying beside the window. They asked her, "Why are you crying?" She answered, "The queen has ordered me to finish spooling the threads. I don't know how to do it. If I can finish it within a week, she said she would let me marry her son." They said, "We will help you. You must invite us to your wedding. You should introduce us as your three sisters. Say that we are the sisters who help you when your mother is away." They started working for the girl. The woman with a large right leg spooled the threads every day. She used her leg to do it. That was why her right leg became bigger. The woman with a thick lower lip licked her fingers to spool threads. To spool the threads smoothly, she moistened her fingers with her lower lip. So her lower lip got so big. The woman with a large right thumb spooled the threads using her thumb every day. So her thumb got bigger and bigger. Three days later, the queen came to check on the girl. By that time, it was almost finished. Only a few threads were left to spool. The queen said, "You are capable of spooling the threads. Why don't you hurry up and finish it? You are doing great. I will let you marry my son. I will arrange the wedding for you on the day you finish your work." After a week, all the work was finished. She kept the secret about the three women. A week later, after they finished their work, they went to their place. They said to the girl, "As you have promised, invite us to your wedding." At her wedding, she invited her mother. (Oh, actually her mother was dead.) The mother died a long time ago. The girl married to the prince. On their wedding, she told her new husband, "After my mother died, there are three sisters who help me a lot. I want to invite them to our wedding." The three women told the girl before they went back to their place, "We have never attended any events in our lives before. We are different from normal people, so we feel embarrassed to be in people's sight. We have never attended any weddings, so invite us to your wedding, please. If you don't keep your promise to invite us, we can't guarantee what will happen to you in the future." On the wedding day, she told her husband that she would like to invite them. "Of course, you can invite them. Who else would you invite if not them? We must invite your sisters," the prince said. They invited the three women to their wedding. She said to him, "Can you let my three sisters sit and eat at the same table with us? Is it okay for you?" He said, "Of course." He thought that if his wife was so beautiful, her sisters must be beautiful too. So he agreed, "Of course." On that day, the woman with a big right leg, the one with a thick lower lip and the one with a big right thumb arrived there. The bride saw them and showed them the seats, saying, "Take a seat here." The groom asked his wife, "Oh. What is wrong with your sisters? Let me ask them something." She said, "Yes, you can." He asked the woman with the big right leg first, "Why is your leg so big? How?" She answered, "I have to spool threads using my leg, which is why it has become bigger." When he asked the woman with the thick lower lip, she said, "I wet the threads with my lower lip to make them smooth. That's why my lower lip becomes thick." Then he asked the third woman, "Why is your thumb so big?" She said, "I spool the threads by using my thumb, so it has become big." The three women went back to their place after the wedding. When all the guests had left, he said to his mother that night, "Mom, don't order your daughter-in-law to spool the threads from today. If she does, she'll end up like her sisters. Her leg becomes bigger, her lip will be thicker, and her thumb will get larger. Your daughter-in-law will get ugly, so don't let her spool the threads." His mother said, "I won't order my daughter-in-law to do that work again." The girl didn't have to spool the threads anymore.
Transcription (Lu Awng)
Moi shawng ye da mare langai mi kaw da da sha ai hkan nu nga ai da. E dai num gaw kanu gaw grai dinggai sai da da da sha ai grai grai na sai da. Dai she kasha gaw kanu gara hku shangu tim n hkraw ai da. Jahkring mi naw law jahkring mi naw law dai hku ngu na e n galaw ai sha nan kau kau re ai da. Kanu shi hkra sha ai galaw bai galaw dai ri lahkaw shangu ai mung nchye galaw ai da. Shi gaw kanu shangu yang ma n galaw ai da. Dai hku re na she kanu gaw hkam sharang jing wa na she lani mi kayet ai da. Dai num kasha hpe kayet ai shaloi she dai num kasha gaw agyi hkap ai da. Agri hkap re ai shaloi she hkawhkam hkawhkam jan langai mi she e dai hkan nu kayet hkat nga ai nta makau lam hku she hkawm lai wa ai da. Leng hte lai wa ai hpe na dai num kasha wa hkap ai hpe hkawhkam jan na ai da. Hkawhkam jan na na she e oh ra nta kaw ma hpa na hten kayet ai kun sa yu dat yu na ngu na shi na ra na ni hpe tsun she shi ra na ni woi wa wa sai da. Dai shaloi sa san ai da. E ma ndai hpe hpa na kayet ai ta ngu dai hku ngu tsun she kanu gaw shi ngai tsun ai ga n madat na kayet ai re ngu tsun ai da. Hpa baw shangu na wa n galaw na wa kayet ai ta ngu tsun she kanu na myi hta gaw nye kasha grai la gawn ai grai hpyan ai nga yang gaw masha ni yu kaji na re ngu myit la ai da shi na myit hta dan re na she nye kasha gaw ri hkum lahkawng hkum lahkawn ngu tsun tim mung ayan na ri hkrai lahkawm ai majaw e ngai hkum lahkawm ngu tsun da ai ri du hkra shi lahkawng kau ai majaw ngai kayet ai re ngu dai hku ngu tsun ai da. Dai hku ngu tsun ai shaloi she hkawhkam madu jan gaw grai ra mat sai da. Shi na nta a dai hkawhkam jan na nta kaw gawt langai kaw ri grai rawng ai shi dai lahkawng na kadai n nga ai majaw shi gaw dai hku n kam lahkawng grai hkam lahkawng ai ngu tsun jang she grai ra mat sai da. Grai na ra mat na she e na kasha hpe ngai na hkawhkam wang de shaga mat wa na yaw ngu dai hku ngu tsun ai da. Dai shaloi she e dai kanu mung hkawhkam wang de shaga mat wa na nga yang gaw hkat ai ngu na shi na myit hta dai hku myit na she mai ai woi mat wa u ngu dai hku ngu tsun ai da. Dai hku ngu tsun ai shaloi she lani mi na aten hta she hkawhkam wang de woi mat wa sai da. Lani mi na aten hta dai hkawhkam shayi sha aw hkawhkam jan gaw shi hpe n ta gawt langai kaw bang da ai da. Ndai kaw nang yup na shara ngu na grai hkrat hkra galaw na nga da shagun ai da. Rai she masum ya ngu na na ai shani she shi hpe ri dai lahkawng na matu gawt langai hpring hkra re ai ri hkrai hkrai re ai dai sa madun ai da. Um ndai grai kam lahkawng ai nga yang a ndai lahkawng u yaw ngu dai hku ngu tsun ai da. Nang ndai ri nai ma hkra lahkawng ngut ai shani gaw nang lu lahkawng jan masum ya nga yang aw bat mi nga yang nang dai ri lahkawng ngut jang e ngai nye kasha hkawhkawm kasha hte jaw sha na ngu dai hku ngu tsun ai da. Dai shaloi she um dai num e mai ai ngu tsun la ai da n mai ai ngu yang mung n mai sai re nga mai ai ngu tsun la na she shi gaw hkrap sai da. Shi gara hku lahkawng dat na mung nchye da kanu hkrai lahkawng ai re nga shi sha nan na n lahkawng ai kanu hkrai lahkawng ai re nga shi gara hku lahkawng na re hpe ma n chye ai da. Dai hku hkrap ai da masum ya du ai shaloi dai masum ya tim hkrap ai da. Masum ya tim hkrap ai shaloi she dai hkawhkam jan bai sa yu sai da. Masum ya ngu na shani sa yu ai shaloi she mi na zawn nan nan sha naw rai da n lahkawng shi ai da dai she hkawhkam jan tsun ai da. E nang ya mung n lahkawng shi i hpana hkrap nga ai rai ngu yang ah nu hpe grai dum ai ngu tsun ai da. Dai num kasha wa ah nu hpe grai dum ai ngu tsun e nang ndai ri lahkawng ngut jang gaw na nu hpe ma mu na e nye kasha hte nang hte hkungran ya ai shaloi na nu hpe ma shaga na dai shaloi mu na rai nga ai ngu tsun ai da. Ri sha lahkawng u yaw ngu na she dai hku bai wa mat sai da. Hkawhkam jan bai wa mat re she lani mi na aten hta shi chyinhkra hpaw na she aw hkrap taw ai da. Hkrap taw ai shaloi she num masum lai wa ai da. Dai num masum gaw num langai mi gaw lahkra maga na lagaw grai kaba ai da. Num langai mi re gaw npu na nteng grai htat ai da. Num langai mi re gaw e ndai lahkra na yun-nu grai kaba ai da. Dai masum she sa wa ai da. Dai num kasha dai hkrap nga ai mu ai da. E num sha e hpa na hkrap nga a ta ngu dai hku ngu san she e ngai hkawhkam jan ngai hpe gawt gawt hkring hkra re ai ri lahkawng shangu ai ngai gara hku lahkawng na re na nchye ai e ngai dai lahkawng ngut jang bat mi gaw ngai ri lahkawng ngut jang ngai hpe shi hkawhkam kasha hte jaw sha na nga ngu tsun ai ngu dai hku ngu tsun ai da. Dai she e nang hpe anhte masum garum na nang hkungran poi shang ai shani anhte masum hpe ma shaga ya ai yaw anhte masum hpe shaga na nang ndai ni gaw nye kana i lawu lahta kana masum re ngai hpe nye nu si mat ai hpang grai garum ai nye kana masum re ngu tsun u yaw ngu dai hku ngu tsun ai da. Dai shaloi she dai num masum gaw sa galaw sai da. Dai number langai lagaw grai kaba ai ngu ai num dai gaw shi ni shagu ri lahkawng aw e lagaw hte ni hku i hka wang ai kabye ai le lagaw leng zaw zaw re ai kabye ai dai nau kabye na lagaw kaba mat ai re hku nga rai she dai nteng grai kaba ngu ai num wa gaw ri ta hte ning hku galaw hkawan ai shaloi e hka-wan pyaw na matu i mayen ni hku ni hku di na madik ai re nga ndai nteng grai kaba mat ai re hku nga dai she ta yung nu ndai ram kaba ai wa re gaw shani shagu ndai hku galaw re nga she e ndai yung nu kaba mat ai re hku nga ndai hku tsun she rai na she dai masum manga ya ngu na shani gaw hkawhkam jan bai sa yu ai da. Dai shaloi gaw kanoi ma wa na ram rai sai da. Kaji sha ra sai da dai shaloi she hkawhkam jan tsun ai da um nang ndai ram ram byin ai wa hpa rai na n galaw ta ngu i nang galaw yang grai byin ai i dai majaw nye kasha hte jaw sha na ndai ngut ai shani gaw hkungran ya na ngu tsun ai da. Dai shaloi she bat mi ngu na shani ngut sai da. Dai oh ra masum hpe makoi da ai hku nga bat mi ngu na sha ni ngut mat na she dai num masum gaw wa mat sai da. E nang na nang ga sadi tawng da ai hte mareng nang na hkungran poi shani shaga u yaw ngu tsun da ai da. Dai shaloi she hkungran poi du ai shani kanu hpe shaga ai da kanu gaw si mat sai da dai shaloi kanu si mat ai e grai na sai hku nga dai shaloi she hkawhkam kasha hte hkungran sai da. Hkungran ai shaloi she e hkawhkam kasha hpe tsun ai da e ngai ngai hpe nye nu si mat ai hpang ngai hpe grai garum ai ngai na lawu lahta kana masum nga ai da dai masum hpe ma ngai na hkungran poi shani shaga na yaw ngu dai hku ngu tsun ai da. Dai shaloi she e aw dai num masum gaw naw tsun kau da ai da law anhte prat ting masha hpawng ma n lu pru yu ai ngu da um masha hte n bung ai majaw gara hpung sa na mung grai kaya ai da hkungran poi ngu ma kalang ma n sa sha n sa yu ga ai da dai majaw na hkungran poi gaw lu hkra shaga yaw ngu tsun kau da ai re da. E le nang nye masu sai chyawm kaw na gaw i hpang de kaning hku byin na ngu gaw anhte n chye tsun ai ngu dai hku ngu tsun kau da na wa mat ai da. Hkungran poi du ai shani dai hku hkawhkam kasha hpe tsun ai da. She mai le na kana ni hpe n shaga yang kadai hpe shaga na na nu mi n nga sai mi na kana ni hpe shaga ga ngu dai hku ngu tsun ai da. Dai hku ngu tsun ai shaloi she shaga sai da. Um hkungran poi grai masha grai law ai hpang she e dai nye kana ni masum hpe gaw an lahkawng hte dai hku sha ku langai kaw sha rau dung na rau sha na hku e mai i mai ai ngu tsun ai da. Dai shaloi she e dai hkawhkam kasha mung shi na myit hta gaw shi madu jan ngu na pi dai ram ram tsawm ai wa kana ni mung grai tsawm na re ngu myit na she mai ai ngu tsun da ai da. Dai shaloi she sa sai da masha grai law ai shaloi she lagaw mung kaba law nteng mung grai htat lata mung grai kaba re masum sa wa ai da. Masum sa wa na she dai dai num kasha dai mung dum na she e nan kaw dung ga ngu sha dung la ai da. Dai hku sha dung la ai shaloi she dai shaloi gaw hkawhkam shadang sha wa san sai da. Agra na kana ni nga ndai ram ram re kaning re ta ngu na she ngai lama mi san yu na yaw ngu na tsun dai num kasha wa gaw mai ai san yu u ngu na tsun ai da. Dai shaloi she hkawhkam hkawhkam wa san sai da. Hkawhkam kasha gaw number langai kana dai lagaw grai kaba ngu ai wa hpe shawng san ai da. E i nang na lagaw gaw hpa baw byin na dai ram ram kaba mat ai rai ngu tsun ai shaloi she ngai ngu da e shani shagu i ri lahkawng kabye na ndai hku kaba mat ai re ngu dai hku ngu tsun dan ai da. Number lahkawng ngu na dai nteng grai htat ai num dai wa hpe bai san ai da. Ngai gaw shani shagu ri lahkawng ai shaloi ri lahkawng pyaw na matu ndai hku i mayen madip na ndai hku ngup kaw ni hku di ai majaw nteng kaba mat ai re ngu dai hku ngu tsun ai da. No 2 wa hpe bai san ai da nang na yung nu gaw dai ram ram gara hku kaba mat ai ta ngu tsun da ngai shani shagu ri ndai hku jum hkawang ai majaw yung nu grai kaba mat ai re ngu tsun ai da. Dai shaloi she hkungran poi ngut na yawng wa mat ai da. E dai shaloi she e dai masha ni ma yawng bra mat re bra ngut ai hpang she sha na ngu na shaloi kanu hpe tsun ai da. Ah nu e na kanam hpe gaw ri hkum hka wang shangu yaw e ri lahkawng jang dai ni sa ai shi kana ni zawn zawn lagaw ni kaba mat na nteng ni kaba mat na yung nu ni kaba mat na dai majaw na kanam n tsawm mat na ra ai dai majaw ya kaw na ri galoi mung hkum lahkawng shanu yaw ngu na e dai hku ngu tsun ai da. Kanu ma dai kaw na nye kanam hpe galoi ma dai hku n galaw shangu sai ngu na ga sadi jaw na dai shani kaw na ri ma n lahkawng ra mat ai da. |