| Description |
Translation (Rita Seng Mai)
The story I'm going to tell you is about saving others while enduring bullying. Once upon a time, there was a widow and her child. The widow had only one child. She loved her child very much. She took good care of him and supported his education. However, her child didn't listen to her. He was stubborn and didn't listen to his mother. Since the mother was busy earning money to support her family, she didn't have time to teach her child how to be well-behaved. She couldn't have a close relationship with her child. He had to grow up without much affection from his mother. He became a stubborn and badly-behaved boy. He didn't listen to his mother, but listened to others instead. His mother was very upset about it. She had to suffer a lot because of her son. There was a widow and her son living in that village. They had been doing bad things and bullying other people. The son assaulted the youngest daughter of a widow from that village. The victim's family sued him, and he was going to be sentenced to thirty years in prison. The villagers didn't want to help him because he and his mother were poor and badly-mannered. The victim's family also wanted the criminal to be sent to prison. No one wanted to help the widow and her son. Everyone wanted to beat him in their anger. Then the widow and her son asked another widow from the village for help. The villagers said to the widow who wanted to help, "We will put him in prison. You are poor. How can you help them? You must have a lot of money to be able to sign a promise for him at the police station. If they can't pay the compensation the victim asks for, you will have to pay it for them instead." However, she felt pity for them. The widow and her criminal son also said to her, "We will sell our house and compensate the victim. Please help us." Only that widow helped them; no one else did. Then the criminal could move freely without being sentenced to prison. He and his mother compensated the victim. However, the villagers drove them out of the village. They said, "A criminal like him must not live in our village! We must not let them live here." They drove them out. The widow who had helped the criminal was a vendor who sold goods in every market. The widow and her criminal son blamed her for being driven out of the village, instead of blaming the villagers. Then they beat her. The son of the widow felt angry when he heard that his mother had been beaten. He went there angrily, thinking of cursing them. But he also felt pity for that criminal boy and didn't do anything to him. In fact, the criminal was disabled, but he didn't do anything to him. He only said, "You never learn to be grateful to my mother, who signed a promise for you. You are never grateful! You didn't go to jail only because of my mother! But look at what you did to her! I won't do you any harm! I don't even want to touch you!" And he just walked away. When the villagers heard about the case, they became angry at the widow who had saved the criminal. They scolded the widow, "Why did you help him? We had already decided to send him to jail, but you saved him, and now look how you're being treated! Why did you go there and sell goods? They are no different from animals!" The widow and her criminal son were never tolerant and never humble. They were always badly behaved. The mother never taught her son how to behave properly. They blamed other people, even though they were the ones who did the wrongdoing. They could no longer live in society.
Transcription (by Lu Hkawng)
Ya ngai hkai na maumwi gaw hkam sharang ai hte zingri zingrat mung hkam sha nna masha hpe hkye ai maumwi re nga ai re. Ya um..ngai hkai na maumwi gaw moi shawng de e, gaida jan shan nu nga ma ai da. Ndai gaida jan gaw ma langai sha lu ai da. Ndai gaida jan gaw shi kasha hpe e grai tsawra nna, eh.. bau maka kaba shalat nna hpaji ni sharin ya ai. Rai tim ndai ma gaw shaga n madat ai. Kanu a ga hpe n madat ai lale jahpre re ai ten mung grai law kanu gaw ndai ja gumhpraw tam yi magam bungli ni galaw rai jang kasha hpe e.. atsawm akawm di nna e.. ndai karai mungga ni ndai lam amyu myu hku na ma ni chyena na hku atsawm nga nna, angwi apyaw nga nna n lu sharin lu um.. n lu sharin ai. Sharin shaga na ten n lu ai majaw ma ndai hta eh.. kanu a tsawra myit nau n hkam sha ai zawn re nna, kaba wa ai majaw kanu hte tsangang ai zawn zawn re nna, asak hkrung ai majaw ma ndai gaw myit tsaw ai hte myit ja ai e.. masha ni tsun ai ga chyu hkrai madat mat wa ai. Dai majaw kanu gaw grai yawn ai. Dai majaw shi a majaw kanu gaw zingri zingrat ma grai hkrum ai. Kalang mi hta e, dai mare kaw e dai mung ma langai sha lu ai gaida jan shan nu re. Gaida jan shan nu dai gaw, um.. kahtawng kaw e nhkru nkaja ai ndai roi rip ai eh..lam galaw ai hku rai nga ai. Gaida jan ngu ai langai wa a kasha kaji dik htum ai hpe e roi rip kau ya ai. Hkum shang roi rip kau ya ai lam hpe e htaw hkawm nna eh..roi rip kau ai lam hpe e shi galaw ai majaw dai ni salang ni kaw e(amu) tai wa ai majaw um.. shi hpe e sat kau na madang de e htawng rawng ai, htawng nga tim mung shi, hkun, sumshi ning rawng na maga de du mat wa ai. Dai mare masha ni pi naw n hkye la lu ai hku rai nga, dai mare masha ni pi naw shan nu (Ashehkan) nnga hpa mung n lu re ai re ai majaw gaw dan re nhku nkaja akyang gaw bai rawng re ai majaw oh ra roi rip hkrum ai ni gaw htawng bang ya mit ngu nna tsun, re nga ai kaw shan nu hpe hkye na shan nu hpe e.. garum na masha htum mat ai daram hku nna, hkam sha taw nga ai aten hta e masha gaw manu mana law ai. Rai tim mung shan nu hpe hkye na masha nnga ai. Yawng gaw shan nu hpe e aroi ara di nna htim sat taw nga ai kaw e gaida jan langai mi hpe e wa shaga nna, e.. masha ni gaw nang hpa n lu ai htawng bang na re nang hpa n lu ai e.. shi hpa lu ai n re, nang mung hpa lu ai n re masha hpe (ama)hkam ai ngu ai gaw ja gumhpraw lu ra ai, e.. ngu nna e.. shi nwa yang nang wa ra ai baw re tsun ai. Rai tim mung anum dai gaw matsan nau dum ai majaw um.. shi a dai num gaida jan shan nu a lamu ga htinghput htingra tim dut kau na ga ai. Nang hkam ya rit nga ai majaw dai gaida jan langai mi hkam nna, dai masha salang law law nga tim dai gaida jan chyu sha she, ndai nhkru bu dik ai gaidan jan shan nu hpe e hkam la nna e, dai si ai kaw na mung ndai htawng rawng ai kaw na mung hkam shaw tawn da ai, kaw nna, dai hkam nna wa kau sa i nga jang e ndai gaidan jan shan nu hpe gaw gawt shapraw kau ai hku rai nga dai mare law ndan re e.. roi rip ai masha kasha hpe htaw hkawm nna roi rip ai ngu ai gaw n mai ai. Nmai tawn da ai ngu na e.. manang wa hpe wa kau lu tim shan nu gaw dai kahtawng kaw nnga lu ai sha ah.. shan nu hpe gaw laga mare de laga bu de htawt kau shangun ai lam hpe e nga ai. Shaloi ye ndai shan nu gaw mare masha ni hpe gaw ndi di na shi hpe hkye la ai num jan hpe e.. gat dut hkawm ai shi gaw gat shagu hta gat dut hkawm nga ai num hpe she, nang na majaw re ngu nna she shan nu lahkawng hpe jawm adup agyin re lam ni nga ai. Shingrai na ndai jawm adup hkam sha ai num nde a kasha e.. ndai.. ndai wa gaw kanu hpe dai hku byin ai nga na jang maroi nnyi na shi gaw matai htang na ngu nna bai lung wa ai shaloi e, la dai hpe yu matsan dum nna, aw.. la dai mung taungban ai ngu nnga rai tim mung shi hpe yu azi matsan dum ai hte nwam di dat ai. Kaja wa nga yang gaw oh ra langai gaw jahten labye gaw re, ndai wa gaw hpa hten daw ai lam nnga ngun ja ja rai tim shi hpe hpa ndi da ai sha nang gaw nye nu hpe dai hku di ya ai. Nye nu nang hpe e shalawt dat ai hpe e.. nang hpa akyu chyeju n dum ai. Nu nu na chyeju hte e..ah..marang hta she nang ning re nna lawt wa ai hpe nang nye nu hpe ndai hku galaw ya ngu nna, sha tsun la nna e, ngai nang hpe hpa n kam di ai nye lata hte e nang hpe e nang hpe n kam hkra ai ngu nna, tsun kau da ai, tsun kau da nna ma dai mung bai wa mat wa ai. E shaloi maren masha ni yawng hkra na yang e dai hkye la ai gaida jan hpe jawm pawt mat ai da. Nang gaw hpe hpa a majaw anhte gawt kau sai anhte htawng bang na ngu ai hpe hkye la nna mi, e.. nang hpe e dingbai dingna bai jaw re dai ni nga ai shara de e hpa-re du nna hpa-re nna gat dut hkawm ai mi ngu nna shi hpe e daru ma ai da. Ndai ni gaw dusat hte maren re ngu nna tsun ma ai. Em.. gaida rai tim dai shan nu gaw gaida myit n rawng ai sha gyip sha nyem ai nnga ai. Nten n mang ai hku galaw ai shan nu rai ma ai da. Ndai shan nu gaw um..dai hku ...dai hku.. kasha galaw tim kasha hpe e, dai hku galaw oh ra hku galaw ngu nna mung kasha hpe mung hpa sharin shaga ai lam mung nnga ai. Manang wa hpe she mara shagun nna ah.. nga mat wa mat ma ai da. Dai majaw dai ni dai shan nu ni gaw htum wa mat sai da. |